Topovska kugla: Otkriven planet veličine Jupitera gustoće veće od olova

Znanost 01. tra 202307:01 0 komentara
Pexels

Astronomi su upravo pronašli kozmičku topovsku kuglu. Oko zvijezde udaljene nekih 730 svjetlosnih godina kruži egzoplanet veličine Jupitera, no njegova gustoća šokira. Astronomi su otkrili da ovaj planet, imena TOI-4603b, ima masu jednaku čak trinaest Jupitera.

To znači da je ovaj planet tri puta gušći od Zemlje i preko devet puta gušći od Jupitera. Nalazi se vrlo blizu zvijezdi oko koje kruži – njegova orbita iznosi tek 7.25 dana, piše Science Alert.

Ovaj planet tako pripada u malenu, ali važnu kategoriju svjetova koji su u suprotnosti svemu što znamo o formaciji i evoluciji planeta.

“To je jedan od najmasivnijih i najgušćih dosad otkrivenih divovskih planeta;” napisao je tim astronoma pod vodstvom Akankshe Khandelwal iz Indije. “Ovo je vrijedan dodatak populaciji od manje od pet gigantskih planeta u regiji smeđih patuljaka manje mase i planeta velike mase koju trebamo više istražiti kako bismo shvatili procese njihove formacije.”

U teoriji, postoji ograničenje moguće mase planeta. Iznad gornje kritične granice, temperatura i pritisak na jezgru dovoljan je da izazove nuklearnu fuziju.

Što se tiče zvijezda, minimalna masa pri kojoj ovaj proces započinje iznosi oko 85 Jupitera – u tom trenutku se atomi vodika počnu spajati u helij.

Gornja granica mase za planeta, smatra se, iznosi oko 10-13 Jupitera. Objekti koji potpadaju u tu razliku nazivaju se smeđim patuljcima. Oni nemaju dovoljno mase za fuziju vodika, no u njihovim jezgrama može se stvarati deuterij, teški izotop vodika koji ne zahtijeva toliku količinu topline i pritiska.

Zvijezde se stvaraju “odozgo prema dolje”, kada se gusti komadi u molekularnom oblaku sruše pod silom gravitacije i formiraju protozvijezdu, koja potom naraste “usisavajući” materijal oko oblaka, koji stvara oblik diska.

Prašina i plinovi nastali nakon ovog procesa formiraju planete, koji nastaju “odozdo prema gore” spajanjem komada ostataka. Nastaju komadi koji rastu u planete.

Vjeruje se da smeđi patuljci nastaju na sličan način kao i zvijezde, od komada molekularnog oblaka koji se ruši pod silom gravitacije. Oni se često okreću oko zvijezda na velikim udaljenostima minimalno pet astronomskih jedinica – odnosno pet puta većoj udaljenosti od one između Sunca i Zemlje.

Astronomi vjeruju da se zbog njihovog nastajanja stvara i nevjerojatna “pustinja” smeđih patuljaka s malenom orbitom.

Tijelo TOI-4603b prvi put je primijetio NASA-in teleskop TESS, koji proučava dijelove neba u potrazi za blijedim, regularnim “rupama” u svjetlosti zvijezda koje sugeriraju da se tamo nalazi egzoplanet. Podaci TESS-a sugerirali su da se radi o planetu čiji radijus iznosi 1.042 puta radijusa Jupitera, a oko svoje zvijezde on proputuje u nešto manje od tjedan dana.

Planet ispunjava većinu kriterija za klasifikaciju kao egzopaneta i tako su ga i nazvali Khandelwal i njeni kolege. No on se nalazi točno na granici mase smeđih patuljaka, što znači da bi se moglo raditi o vrlo važnom otkriću preko kojeg se može bolje shvatiti kako se formiraju smeđi patuljci i gigantski planeti, kao i razvoj njihove veze sa zvijezdama.

Na primjer, ako egzoplanet ima orbitu koja je ovalna ili ekscentrična, to znači da se on u nju još uvijek “smješta.” Zvijezda također ima i smeđeg patuljka koji orbitira na udaljenosti od oko 1.8 astronomskih jedinica, koji je mogao gravitacijski djelovati s planetom TOI-4603b. Ovi znakovi daju naslutiti da se egzoplanet približava zvijezdi iz prethodno udaljenije pozicije.

Sličan objekt je planet pod nazivom HATS-70b, mase 12.9 puta veće od Jupitera a radijusa većeg 1.384 puta. On je manje gust od tijela TOI-4603b, ali podjednako blizu svojoj zvijezdi i također pokazuje znakove migracije.

“Otkrivanje takvih sustava,” pišu istraživači, “daje nam priliku za dobivanje vrijednih uvida u mehanizme masivnih planeta i poboljšava naše razumijevanje dominantnih mehanizama njihove formacije i migracije.”

N1 pratite putem aplikacija za Android | iPhone/iPad i društvenih mreža Twitter Facebook | Instagram.

Kakvo je tvoje mišljenje o ovome?

Budi prvi koji će ostaviti komentar!