Parotidne žlijezde jedne su od žlijezdi slinovnica te imaju ulogu proizvodnje sline. Smještene su oko usne šupljine i ždrijela te su dio početnog dijela probavnog sustava jer je slina vrlo važan segment čitave probave.

Slina se inače kroz žlijezde trajno izlučuje u usnu šupljinu i pomaže prilikom konzumiranja hrane omekšavajući je, a kroz slinu se i luče probavni enzimi kojima započinje probava.

Do upale parotidne žlijezde može doći zbog poremećaja u radu što može izazvati teške posljedice poput opstrukcije istjecanja sline, infekcija i tumora.

Što je parotidna žlijezda?

U našem organizmu postoje tri para velikih žlijezda slinovnica i mnogo malih koje su povezane sa sluznicom usne šupljine. Među velikim žlijezdama slinovnica su lijeva i desna parotidna žlijezda koje se nalaze ispod i ispred uški. Parotidni kanal slinu odvodi u usta s unutarnje strane obraza, nasuprot gornjih zubi te ove žlijezde zbog veličine funkcionalno više doprinose stvaranju sline od malih. Osim velikih parotidnih žlijezda postoje i submandibularne žlijezde te sublingvalne žlijezde.

Osim što parotidne žlijezde luče slinu, one pokreću enzimatske procese važne za učinkovitu razgradnju hranjivih tvari te štite osjetljivu sluznicu probavnog sustava od mikroorganizama zbog izlučivanja i IgA protutijela.

Uzrok upale žlijezde slinovnice

Upala žlijezde slinovnice može nastati iz nekoliko razloga, a ona se događa u uvjetima oslabljene drenaže sline. Uzrok slabe drenaže može biti kamenac, suženje izvodnih kanala ili dehidracija organizma koja se češće događa kod starijih osoba. Ovakvi uvjeti omogućavaju lakše nakupljanje bakterija te njihovo razmnožavanje što onda stvara i izaziva upalu.

Bakterijska infekcija žlijezde slinovnice koja obično nastaje uslijed začepljenja izvodnog kanala naziva se sijaloadenitis. Infekciju parotidne žlijezde može uzrokovati i mikrobakterija koja uzrokuje tuberkulozu. Virusna upala parotidne žlijezde naziva se zaušnjaci koji su gotovo potpuno zaustavljeni cijepljenjem, a upalu može izazvati i virus HIV-a.

Osim obične upale parotidne žlijezde može doći i do stvaranja gnojne upale žlijezde slinovnice. Ako dođe do apscesa ili gnojne upale, to stanje zahtijeva kiruršku intervenciju. Do poremećaja u radu žlijezda slinovnica mogu dovesti infekcije, ali i tumori.

Uzrok upale parotidne žlijezde mogu biti i neke autoimune bolesti poput Sjogrenovog sindroma kod kojeg pacijenti imaju problema sa suhoćom sluznice usta i oka. Osim autoimunih bolesti, slične simptome može izazvati i neka druga bolest poput reumatoidnog artritisa ili dijabetesa.

Simptomi upale parotidne žlijezde

Kada dođe do upale parotidne žlijezde, simptomi su jasni, vidljivi i u nekim slučajevima mogu biti poprilično intenzivni. U slučaju sijaloadenitisa ili bakterijske upale žlijezde slinovnice, ovo su mogući simptomi:

• nateknuće na području jedne ili obje parotidne žlijezde
• bol na dodir područja oko žlijezde
• parotidna žlijezda je čvrsta i difuzno bolna
• crvenilo kože
• povišena tjelesna temperatura
• tresavica
• izlučivanje gnoja pritiskom na žlijezdu

Najčešći simptom je bol na pritisak i oticanje upaljene žlijezde. Zbog boli na jednom dijelu lica može doći do boli u cijeloj glavi, natekline, pa čak i zamagljenog vida ako se radi o intenzivnijoj boli.

U težim slučajevima može biti otežano otvaranje usta i pojačavanje boli pri pričanju ili za vrijeme jela. Pojaviti se može i gnojni sadržaj kada se žlijezda pritisne.

Kako se liječi upala žlijezde slinovnice?

S obzirom na to da do upale žlijezde slinovnice može doći zbog nekoliko uzroka, liječenje je prvenstveno usmjereno na rješavanje uzroka te smanjivanja simptoma.

Liječenje je važno provoditi aktivno zbog toga što, ako se problem ne rješava, nakon nekog vremena dolazi do formiranja apscesa. Prije liječenja svih vrsta upala žlijezda slinovnica potrebna je dijagnoza fizičkim pregledom, ultrazvukom, kompjuteriziranom tomografijom ili magnetnom rezonancom.

Akutni gnojni sijaloadentitis ili bakterijska infekcija parotidne žlijezde uglavnom se javlja kod starijih pacijenata od oko 60 godina, no moguća je i kod novorođenčadi. Simptomi upale parotidne žlijezde u tom slučaju se rješavaju antibioticima, a rijetko je opcija operativni zahvat.

Premda ovisi o uzroku, liječenje može uključivati masiranje upaljene žlijezde kako bi se olakšalo istiskivanje gnojnog sadržaja te korištenje toplih obloga. Terapija uključuje i dobru hidrataciju te dobro provođenje oralne higijene uz ispiranje usta. Kod upale parotidne žlijezde nerijetko je potrebno poticati slinjenje bombonima.

Ako upala izazove stvaranje apscesa, liječnik će preporučiti inciziju i drenažu. Kada postoje elementi koji uzrokuju upalu žlijezde poput kamenca ili tumora i oni se trebaju uklanjati.

Ukoliko osjećate neke od ranije navedenih simptoma koji se pogoršavaju, obratite se svom liječniku kako bi se provela pravilna dijagnoza i pokrenulo pravovremeno liječenje.